Solih farzand (Arab mamlakatlarining birida sodir bo'lgan hayotiy voqea)

Bir zalolatda yurgan ota qanday qilib ibodatga kirganligi, qaysi yo'ldan o'zini saodat yo'liga urib, yaxshi insonlar qatoriga qo'shilib, boshidan o'tgan qismatlarini hikoya qiladi.

Men o'zimning nafsimga qul bo'lgan bir zot edim. Maishat degan joyda, qimor degan joyda, ichkilik degan joyda o'zimni to'xtatolmasdim. Odamlarning orqasidan mazax qilish, odamlarni tahqirlash, ko'pchilikning ortidan kulishni yaxshi ko'rardim. Bir kuni navbatdagi ulfatchilikdan ulfatlarim bilan ko'chaga chiqdik. Mast holatdaman, kayf g'olib kelgan, o'rtada shayton bor. Ko'chaga chiqsam, uzoqdan ko'zi ko'r, oyog'i cho'loq, nogiron bir odamni paypaslab kelayotganini ko'rdim. Shayton yo'ldan urdimi, yo kayf g'oliblik qildimi, ulfatlarimga qarab: "Hozir bir tomosha ko'rsataymi? To'yib-to'yib kulasizlar", degan gapni gapirdim. Haligi kelayotgan bechora nogiron odamni oyog'im bilan chalib yiqitdim. Yerga yiqilgan nogiron, ko'zi ko'r, cho'loq odam o'rnidan turolmasdan, devorni ushlab, paypaslab turganligini ko'rib miriqib-miriqib kuldik.

Tong otarga yaqin xonadonimga qaytsam, ayolimning to'lg'oq tutib turgan, oy-kuni yaqinlashib qolgan payti ekan. Tug'ruqxonaga ketdik. Ikki soatdan keyin o'g'il tug'ildi. Xabar bo'ldiki, "o'g'il ko'rdingiz, lekin ketishingizdan oldin shifokorning huzuriga kirar ekansiz, doktorlarning sizga aytadigan gaplari bor ekan". Doktorning xuzuriga kirdim. Oldiniga tabriklab: "Alloh sizga o'g'il ato qildi, muborak bo'lsin. Lekin bir noxush xabar bor. Tug'ilgan bolangiz ikki ko'zi ko'r, tug'ma cho'loq holatda tug'ildi" degan gapni aytishdi. "Yo rabbim! Kecha bir insonni nohaq tahqirlab, oyog'im bilan chalib yiqitgan edim, bugun o'zimning boshimga qaytarib qo'yding. Bir insonning ustidan kulgan edim, bugun shu ishni farzandimdan qaytarding!" dedim. Dardim ichimda qoldi, birovga ayta olganim yo'q.

Bola sanoqli kunlardan keyin xonadonga qaytib keldi. Tug'ruqxonadan chiqdi. Unga Solim deb ism qo'ydik. Lekin biror marotaba shu farzandim ekan deb bag'rimga bosganim yo'q. Boshqa otalarga o'xshab farzandini erkalab ko'chalarda aylantirgan, bir otalarga o'xshab qo'lidan yetaklab yurganim yo'q. Otalik mehrini berganim yo'q. O'zimning zurriyotim bo'lgan farzanddan o'zim jirkandim. Cho'loq, nogiron, ko'zi ko'r bolani qo'limga olganim yo'q. Bola kundan-kunga ulg'aydi...

Yana ikki o'gil ko'rdik. Umar va Xolid deb o'g'illarimizga ism qo'ydik. Men hamon zalolatdaman. Hamon noto'g'ri yo'ldaman. Ayolim Allohga iltijo qiladi, namozlarda yig'laydi: "Parvardigor, shu zalolatda yurgan erimga insof bergin! O'zing hidoyatingga boshlagin! To'g'ri yo'lga o'zing yetaklagin! Tog'ri yo'lni ko'rsatgin!" deb Xudodan so'raydi.

Nihoyat, hidoyatga chiqadigan kunim boshlandi. Bu juma kuni edi. O'g'lim Solim, oyog'i cho'loq, ko'zi ko'r, nogiron bolam o'n yoshga to'lgan payti edi. Ertalab uyqudan turib, navbatdagi ulfatchilikka ketaman deb tursam, o'g'limning yurakni ezadigan darajada yig'lab turganini eshitdim.

-Solim, nimaga yig'layapsan?

-Ukam Umarni kutib turgandim, kechikib qoldi.

-Ukang Umarni onang biror-bir yumush bilan bir joyga yuborgan bo'lsa kerak.

"Ukang senga nima uchun kerak bo'lib qoldi?" degan gapni gapirsam, yana qattiqroq yig'lab, yurakni ezadigan holatda yig'ladi. Orqamga qaytib yana so'radim:

-Solim, ukang Umar nima uchun kerak edi?

-Ota, vaqt o'tib qoldi, Umar kechikib qoldi. Men bugun niyat qilgan edim, Allohdan so'ragan edim! Juma namoziga borib, birinchi safda o'tirib, birinchi safning savobiga ega bo'lishdan Allohdan umidvor bo'lgan edim. O'zim nogironman. Oyog'im cho'loq, ko'zim ko'r. Imkon bo'lganda o'zim yurb borgan bo'lardim. Ko'zim bu dunyoni ko'rmaydi, ukam yetaklab olib boraman degan edi. Va'da qilgan edi, lekin Umar kechikib qoldi.

"Oh, Parvardigor! Bu bolani ko'r qilganmisan, yo meni ko'r qilganmisan? Ko'zi ko'r bo'lsa ham qalbini ochib qo'yibsan-u, murg'ak bir bola, farzandim, zurriyotim nogiron bo'lsa ham, oyog'i cho'loq, ko'zi ko'r bo'lsa ham, birinchi safga borib, juma namozining savobidan umidvor bo'lib, birinchi safda ibodat qilishni niyat qilsa-yu, men otasi bo'lib, dunyoga kelib, to'rt mucham salomat bo'lsa, ko'zim butun bo'lib dunyoni ko'rsam-u, nima uchun birinchi saf u yoqda tursin, oxirgi safda o'tirish ham dilimga kelgani yo'q? Nimaga meni bunchalik gumroh qilding, Parvardigor!" dedim.

Bolani yolg'iz qoldirib ketishga vijdonim qiynaldi. Shunda niyat qildim.

-Solim, men hozir tahorat qilaman, qo'lingdan yetaklab o'zim juma namoziga olib boraman.

-Ota, qo'ying, ustimdan kulmang. Siz juma namoziga bormaydigan insonsiz, yo'q!

-Bolam, men qo'lingdan yetaklab o'zim olib boraman deb niyat qildim.

Tahorat olib, Solimning qo'lidan yetaklab masjid tomon bordik.Borsak, jamoat ichkari ham, tashqari ham to'lgan holatda. Subhanalloh, mana shu bolaga birinchi safdan joy topildi. Birinchi safga o'g'limni o'tkazib, orqasidan o'zim tiz cho'kib namozni ado etdik. Qarab tursam, nogiron, ko'zi ko'r, cho'loq bolam devorlarni paypaslab bo'lsayam, o'rnidan turib, ibodat qilib, boshini sajdaga qo'yib turibdi. Juma namozi intihosiga yetganidan so'ng, "Solim, o'rningdan tur, endi uyga ketamiz" desam, "ota, Qur'onni olib bering. Qur'ondan Kahf surasini ochib bering, men surani tilovat qilib o'rnimdan turaman" dedi. Qur'onni olib, Kahf surasini ochib qo'liga berdim. Ko'r bola qanday qilib o'qir ekan desam, Qur'onni yodlab bo'lgan ekan! Kahf surasini boshidan oxirigacha oyatma-oyat o'qib, Qur'onni nihoyasiga yetkazganida, bolam Qur'onni o'qib turibdi-yu, ko'zimdan yosh to'kilib turibdi. "Ko'zini ko'r qilgan bo'lsang ham qalbini ochib, qalbiga kalomingni jo qilib qo'yibsan. Men salomatman, ko'zim ochiq bo'lsa ham, Qachon Qur'onni oxirgi marta qo'limga olganimni o'zim bilmayman. Shunchalik meni gumroh qilib, muhr bosganmisan, rabbim!" deb yig'lab turdim.

Bir mahal ko'zimni silab turgan yumshoq qo'lni sezib qoldim. Qarasam, Solim ko'zlarimdan oqib turgan yoshni qo'li bilan artib, menga qo'shilib yig'lab turganligini sezdim. O'sha kuni ota-bola bahtiyor bo'lib uyimizga qaytdik. Meni zalolatdan qaytib, hidoyatga birinchi qadam qo'ygan kunim, boshim sajdaga tegib, halol bilan haromni farqiga borgan kunim, mana shu farzandim menga sababchi bo'lgan kun!

Ahli ayolim, xonadon, qavmu-qarindoshlar xursand. Eski ulfatlardan voz kechib, yangi do'stlar orttirdim. Imonning halovatidan qalbim bahramand bo'lib, boshimni sajdaga qo'ydim. Shu bolamga mehrim boshqacha bo'lib ketdi. Yoshligida biror marta bolam deb bag'rimga bosmadim. Otalar kabi erkalaganim yo'q. Shu bolaga umuman qaramadim. Lekin shu farzandim qo'limdan yetaklab meni hidoyatga boshladi. Bolaga mehr boshqacha bo'ldi...

Bo'nimga safar vojib bo'lib, uch oydan ortiq uzoq bir mamlakatga ketdim. Har kuni telefon orqali gaplashib, "o'g'lim Solim qanaqa?" deb so'rayman. Lekin Solimning ovozini eshitmayman. Ahli ayolim, bolalarim, Solim maktabda, yoki madrasada deb aytishadi, lekin Solimning ovozini eshitolmayman. Bir marotaba bo'lsa ham ovozini eshitsam armonim yo'q deb Allohdan so'rardim. Uyimga qaytishga bir hafta qolganda yana sim qoqdim. Ayolim telefonni olib, Solim yaxshimi degan savolimga, inshaalloh, deb javob berdiyu, lekin mayusgina gapirgan ovozidan hayron bo'ldim.

Oradan bir qancha kunlar o'tib, xonadonimga keldim. Ko'chada kelayotganimda, "hozir eshikni taqillatsam-u, meni zalolatdan qaytarib, hidoyatga boshlagan o'g'lim Solim eshikni ochsa, to'yib-to'yib bir bag'rimga bossam" degan niyat bilan keldim. Eshikni ayolim ochdi. Umar, Xolid o'g'illarim kelib ko'rishganlaridan keyin Solimni qidira boshladim. Solim qani deb savol qilsam, o'g'lim Umar mayuslik bilan: "ota, eshitmadingizmi? Siz safarga ketganingizdan so'ng akamiz Solim omonatini topshirdi. Dorul baqoga rihlat qildi..." degan gapni aytganda, boshimda chaqmoq chaqqandek bir narsa charsillab ketdi. O'zimni har tomonga urib yig'lay boshladim.

Parvardigor! Bir farzandi solihni menga ato etib, meni zalolatdan qaytarib hidoyatga boshlagan, jannatga xujjat, do'zaxga parda bo'ladigan bir farzandni ato etgan ekansan, meni uni qadriga yetmabman. Bolamni bir ko'raman deb kelsam, bu farzandim ham dunyodan ko'z yumibdi. Yo rabbim! Bu bolaning oyog'ini cho'loq qilib yaratding. Lekin bu aslida cho'loq emas! Rostda yurgan, hidoyatda yurgan, Alloh buyurgan to'g'ri yo'lda yurgan odamning oyog'i cho'loq bo'lmaydi! Oyog'ini butun qilib qo'ysang-u, lekin to'g'ri yo'ldan adashsa, zalolatda yursa, yomonlikda yuradigan bo'lsa, uning oyog'i xaqiqiy cho'loq! Bu bolaning ko'zlarini yumib qo'yding, ko'r qilib qo'yding. Lekin bu aslida ko'r emas- qalb ko'zini ochib qo'ygan eding, Parvardigor. Ikki ko'z ochiq bo'lsa-yu, harom bilan halolning farqiga bormasa, ko'z ochiq bo'lsa-yu, qalb ko'zi ko'r bo'lsa, bu inson xaqiqiy ko'r bo'ladi! O'g'limga qisqacha umr berding, lekin mazmunli umr berding. Qisqacha umr kechirdi, lekin insonlarga ibrat bo'ladigan umr kechirdi. Parvardigor, shundoq bir gumroh bo'lgan mendek otani sen kechirgin! Bolam Solim, Alloh seni o'z rahmatiga olsin! Mendek otadan rozi bo'lgin!